9.1 Rzeczowe i niematerialne aktywa górnicze i hutnicze

Najistotniejsze rzeczowe aktywa trwałe Grupy Kapitałowej stanowią nieruchomości związane z działalnością górniczą i hutniczą, obejmujące grunty własne, budynki, obiekty inżynierii wodnej i lądowej, takie jak: kapitalne wyrobiska górnicze (w tym, w kopalniach głębinowych: szyby, studnie, sztolnie, chodniki, komory główne), rurociągi podsadzkowe, odwadniające i przeciwpożarowe, otwory piezometryczne, linie kablowe elektroenergetyczne, sygnalizacyjne i światłowodowe. Do rzeczowych aktywów trwałych górniczych i hutniczych zalicza się również koszty usuwania nadkładu w kopalniach odkrywkowych oraz maszyny, urządzenia techniczne, środki transportu i inne ruchome środki trwałe oraz prawa do użytkowania aktywów ujmowane zgodnie z MSSF 16 Leasing, w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów.

Rzeczowe aktywa trwałe z wyłączeniem prawa do użytkowania aktywów, wycenia się w cenie nabycia/koszcie wytworzenia pomniejszonych o skumulowaną amortyzację (umorzenie) oraz skumulowane odpisy z tytułu utraty wartości.

W wartości początkowej środków trwałych Grupa ujmuje zdyskontowane koszty likwidacji środków trwałych, które będą ponoszone po zakończeniu działalności górniczej podziemnej i odkrywkowej oraz innych obiektów, które zgodnie z obowiązującym prawem podlegają likwidacji po zakończeniu działalności. Zasady ujmowania i wyceny kosztów likwidacji przedstawione są w Nocie 9.4.

W wartości bilansowej środka trwałego ujmuje się koszty istotnych części składowych, regularnych, znaczących przeglądów, oraz koszty istotnych remontów cyklicznych, których przeprowadzenie warunkuje dalszą możliwość użytkowania aktywa.

Cenę nabycia/koszt wytworzenia powiększają koszty finansowania zewnętrznego (tj. odsetki oraz różnice kursowe stanowiące korektę kosztu odsetek) zaciągniętego na nabycie lub wytworzenie dostosowywanego składnika rzeczowych aktywów trwałych.

Składniki aktywów z tytułu prawa do użytkowania wycenia się początkowo według kosztu, który obejmuje kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu, wszelkie opłaty leasingowe zapłacone w dacie rozpoczęcia leasingu i przed tą datą, pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe, wszelkie początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę oraz szacunek kosztów, które mają zostać poniesione przez leasingobiorcę w związku z demontażem i usunięciem bazowego składnika aktywów lub przeprowadzeniem renowacji miejsca, w którym się znajdował.

Prawo wieczystego użytkowania gruntów wyceniane jest w wartości zobowiązania z tytułu prawa wieczystego użytkowania gruntów wycenionego metodą renty wieczystej oraz wszelkich opłat leasingowych zapłaconych w dacie rozpoczęcia lub przed tą datą (w tym płatności za nabycie tego prawa na rynku).

Po początkowym ujęciu składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania, z wyłączeniem prawa wieczystego użytkowania gruntów wycenionego metodą renty wieczystej, wycenia się według kosztu pomniejszonego o skumulowane odpisy amortyzacyjne i skumulowane odpisy z tytułu utraty wartości, skorygowanego o wartość aktualizacji wyceny zobowiązania z tytułu leasingu.

Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych (z wyłączeniem gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów) Grupa dokonuje, w zależności od wzorca konsumowania korzyści ekonomicznych z danego składnika rzeczowych aktywów trwałych:

• metodą amortyzacji liniowej, dla składników, które są wykorzystywane w procesie produkcji w równomiernym stopniu w całym okresie ich użytkowania, oraz
• metodą amortyzacji naturalnej (metodą jednostek produkcji), dla składników w odniesieniu do których konsumpcja korzyści ekonomicznych jest bezpośrednio powiązana z ilością wydobytej kopaliny ze złoża lub z ilością wytworzonych jednostek produkcji i wydobycie to lub produkcja nie są równomierne w całym okresie ich użytkowania. W szczególności dotyczy to budynków i budowli kopalń, jak również maszyn i urządzeń górniczych z wyjątkiem składników aktywów eksploatowanych w hutach, gdzie okres użytkowania wynika z okresów ekonomicznej użyteczności poszczególnych składników aktywów.

Okresy eksploatacji i tym samym stawki amortyzacyjne środków trwałych funkcjonujących w ciągu technologicznym produkcji miedzi, dostosowane są do planów zakończenia działalności, a w przypadku prawa do użytkowania aktywów do wcześniejszej z dwóch dat – daty zakończenia okresu ekonomicznego użytkowania lub daty końca okresu leasingu, chyba że własność danego składnika zostanie przeniesiona na Grupę przed końcem okresu leasingu, wtedy stawki amortyzacji dostosowane są do końca okresu szacowanego ekonomicznego użytkowania danego aktywa.

Dla poszczególnych grup środków trwałych przyjęto okresy użytkowania oszacowane na podstawie oczekiwanego życia kopalń i hut z uwzględnieniem zawartości złoża, w następujących przedziałach:

Dla środków trwałych własnych:

Poszczególne istotne części składowe środka trwałego (istotne komponenty), których okres użytkowania różni się od okresu użytkowania całego środka trwałego, amortyzowane są odrębnie, przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych odzwierciedlających  przewidywany okres ich użytkowania.

Dla rzeczowych aktywów trwałych z tytułu prawa do użytkowania aktywów:

Aktywa niematerialne górnicze i hutnicze obejmują przede wszystkim: aktywa z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych oraz prawa do wody w Chile.

Aktywa z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych

W ramach aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych kwalifikowane są nakłady na:

• projekty robót geologicznych,
• uzyskanie decyzji środowiskowych,
• uzyskanie koncesji i użytkowania górniczego na poszukiwania geologiczne,
• realizację robót i prac wiertniczych (wiercenia, badania geofizyczne, hydrogeologiczne, obsługa geologiczna, analityka, geotechnika, itd.),
• zakup informacji geologicznych,
• wykonanie dokumentacji geologicznej i jej zatwierdzenie,
• wykonanie oceny ekonomiczno-technicznej zasobów dla potrzeb decyzji o wnioskowanie o koncesje na eksploatację górniczą,
• koszty zużycia urządzeń i sprzętu (rzeczowe aktywa trwałe) służącego do prowadzenia prac poszukiwawczych.

Nakłady na aktywa z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych wycenia się w wysokości kosztu pomniejszonego o skumulowane odpisy z tytułu utraty wartości i ujmuje się je jako wartości niematerialne nieoddane do użytkowania.

Testy na utratę wartości na pojedynczej jednostce (projekcie) Grupa przeprowadza obowiązkowo z chwilą:

• wykazania technicznej wykonalności i komercyjnej zasadności wydobywania zasobów mineralnych, oraz
• gdy fakty i okoliczności wskazują, że wartość bilansowa aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych może przewyższać ich wartość odzyskiwalną.

Ewentualne odpisy ujmuje się przed dokonaniem przeklasyfikowania wynikającego z wykazania technicznej wykonalności i ekonomicznej zasadności wydobywania zasobów mineralnych.

Ważne oszacowania i założenia dotyczące utraty wartości rzeczowych i niematerialnych aktywów trwałych górniczych i hutniczych zostały zaprezentowane w Nocie 3.

Wartość netto rzeczowych aktywów górniczych i hutniczych podlegających amortyzacji metodą naturalną wyniosła na dzień 31 grudnia 2022 r. 1 694 mln PLN (na dzień 31 grudnia 2021 r. 1 169 mln PLN).