9.4 Rezerwa na koszty likwidacji kopalń i innych obiektów

Rezerwa na przyszłe koszty związane z likwidacją kopalń i innych obiektów technologicznych tworzona jest na bazie szacunków przewidywanych kosztów likwidacji obiektów i przywrócenia do stanu pierwotnego terenu po zakończeniu ich eksploatacji, wykonanych w oparciu o prognozy eksploatacji złoża (dla obiektów górniczych) oraz ekspertyzy technologiczno-ekonomiczne sporządzone przez specjalistyczne firmy bądź wykonane w Jednostce Dominującej.

W przypadku kopalni odkrywkowych niektóre działania oraz koszty mogące wpływać na zakres prac rekultywacyjnych, jak np. koszty odstawy skały płonnej, ponoszone w trakcie życia kopalni i w związku z jej działalnością operacyjną, ujmuje się jako koszty operacyjne stanowiące integralną część procesu produkcji i wyłącza się je tym samym z kosztów stanowiących podstawę do kalkulacji rezerwy na koszty likwidacji kopalń.

Aktualizacji rezerwy dokonuje się dwuetapowo:

1. szacunek kosztów likwidacji kopalń do aktualnej wartości w związku ze zmianą cen przy zastosowaniu wskaźników zmiany cen produkcji budowlano-montażowej publikowanych przez GUS.
2. dyskontowanie kosztów likwidacji do wartości bieżącej przy użyciu realnych stóp dyskontowych skalkulowanych w oparciu o stopy procentowe nominalne oraz wskaźnik inflacji (iloraz stopy nominalnej i wskaźnika inflacji), przy czym:

• nominalna stopa procentowa w Jednostce Dominującej opiera się na rentowności obligacji skarbowych na koniec okresu sprawozdawczego, o terminach zapadalności najbardziej zbliżonych do terminów planowanych wypływów środków finansowych, oraz w przypadku braku obligacji skarbowych o terminach zapadalności zbliżonych do terminów planowanych wypływów środków pieniężnych nominalna stopa procentowa jest ustalana na podstawie profesjonalnego osądu Kierownictwa Jednostki Dominującej opartego na spójności przyjmowanych założeń. W Grupie Kapitałowej KGHM INTERNATIONAL LTD. to stopa zwrotu z inwestycji w dziesięcio- i dwudziestoletnie bony skarbowe Federalnej Rezerwy Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz stopa zwrotu z inwestycji w pięcioletnie obligacje rządowe emitowane przez rządy Kanady i Chile.
• stopa inflacji oparta jest na prognozie przyszłej inflacji stosowanej przy kalkulacji zobowiązań na przyszłe świadczenia pracownicze.

Zmiana stopy dyskonta lub szacowanego kosztu likwidacji koryguje wartość środka trwałego, którego dotyczy, chyba że przekracza wartość bilansową środka trwałego, wówczas nadwyżka ujmowana jest w pozostałych przychodach operacyjnych.

Wzrost rezerwy z tytułu upływu czasu ujmowany jest w kosztach finansowych.

W ramach rezerwy na koszty likwidacji zakładów górniczych i innych obiektów technologicznych prezentowane jest saldo Funduszu Likwidacji Zakładu Górniczego (FLZG) oraz Funduszu Rekultywacji Składowisk Odpadów (FRSO), które Jednostka Dominująca tworzy na mocy odrębnych przepisów tj. Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze oraz Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, odpowiednio. Rolą Funduszy jest zabezpieczenie środków pieniężnych na potrzeby przyszłej realizacji przez Jednostkę Dominującą obowiązków związanych z zamknięciem, likwidacją i rekultywacją zakładów górniczych i składowisk odpadów, poprzez ich gromadzenie w sposób przewidziany przepisami ustaw.

W przypadku FLZG Jednostka Dominująca wyodrębniła bankowy rachunek środków pieniężnych, na który odprowadza środki pieniężne w wysokości równowartości 3% odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zakładów górniczych, ustalanych stosownie do przepisów ustawy o podatku dochodowym. Szczegóły na temat ryzyka kredytowego związanego ze środkami pieniężnymi zgromadzonymi na wyodrębnionym rachunku FLZG zostały zaprezentowane w Nocie 7.5.2.4.

W przypadku FRSO Jednostka Dominująca, w lipcu 2022 roku, dokonała zmiany formy zabezpieczenia środków finansowych tego Funduszu zastępując wyodrębniony rachunek bankowy gwarancjami finansowymi wystawianymi przez bank na zlecenie Jednostki Dominującej, których Jednostka Dominująca jest jednocześnie beneficjentem. Wysokość gwarancji na 31 grudnia 2022 r. wyniosła 98 mln PLN, a ich wartość podlega aktualizacji w okresach rocznych. Jednostka Dominująca dąży do osiągnięcia pełnego zabezpieczenia środków na rekultywację poszczególnych składowisk w roku, na który harmonogram likwidacji i rekultywacji przewiduje zamknięcie danego składowiska odpadów, poprzez systematyczne zwiększanie wartości tych gwarancji.

W 2022 r. Jednostka Dominująca zrewidowała swoje podejście w zakresie stóp dyskonta stosowanych do wyceny rezerw środowiskowych. Na koniec okresu sprawozdawczego, przy rentowności obligacji na poziomie +/-6,845% i inflacji +/-13,1% (na koniec okresu porównywalnego odpowiednio +/-3,6% i +/-7,6%) Jednostka Dominująca otrzymała i zastosowała dla lat 2022 – 2023 ujemną realną stopę dyskontową wynoszącą -5,53% zamiast stopy na poziomie 0%. Dla kolejnych dwóch okresów wyceny tj. dla 2024 r. oraz 2025 r. Jednostka Dominująca przyjęła stopy inflacji na poziomie zgodnym z prognozą NBP tj. 5,9% oraz 3,5% odpowiednio, a dla następnych okresów po prognozie NBP na poziomie 2,5%, zgodnym z długoterminowym celem inflacyjnym. Ponadto, dla pierwszych 10 lat wyceny rezerwy (tj. do 2032 r.) przyjęta została stopa wolna od ryzyka na poziomie 6,845% (wycena 10-letnich obligacji skarbowych) w związku z faktem, iż jest to jedyna dostępna rynkowo informacja o poziomie stopy wolnej od ryzyka dla kolejnych 10 lat i, zgodnie z przyjętym osądem, stopa ta nie podlegała modyfikacji. Jednostka Dominująca będzie dostosowywać stopę wolną od ryzyka do poziomu tej stopy ogłaszanego na każdy kolejny dzień kończący okres sprawozdawczy dla celów dokonania wyceny rezerwy na te dni.

Z kolei biorąc pod uwagę dużą zmienność stopy wolnej od ryzyka, jaka miała miejsce w ostatnim okresie, opartej na notowaniach 10-letnich obligacji skarbowych, Jednostka Dominująca zastosowała profesjonalny osąd do ustalenia tej stopy do wyceny rezerw środowiskowych przypadających po okresie 10 lat od dnia kończącego roczny okres sprawozdawczy, opierając się na historycznej obserwacji stosunku wysokości stopy wolnej od ryzyka do wysokości zakładanego celu inflacyjnego. W wyniku dokonanego osądu Jednostka Dominująca przyjęła do wyceny rezerw środowiskowych przypadających po okresie 10 lat od dnia kończącego roczny sprawozdawczy stopę wolną od ryzyka na poziomie 3,5%, co przełożyło się na realną stopę dyskonta w wysokości 0,98%.

Dla oszacowania rezerwy na koszty likwidacji kopalń i obiektów technologicznych położonych w Stanach Zjednoczonych Ameryki oraz w Kanadzie w okresie bieżącym przyjęto realną stopę dyskonta na poziomie od 1,19% do 1,67% w zależności od kopalni. W okresie porównywalnym przyjęto realną stopę dyskonta na poziomie 0% ze względu na utrzymujący się poziom inflacji na poziomie nominalnej stopy dyskonta.

W zakresie kosztów niektórych prac realizowanych w trakcie eksploatacji kopalni odkrywkowych, które jednocześnie służą rekultywacji wyrobisk, Grupa dokonała osądu, uznając że koszty te mają przede wszystkim charakter bieżących kosztów produkcyjnych, gdyż działania te w pierwszej kolejności warunkują bieżącą eksploatację kopalni i generowanie przychodów, a ich skutkiem drugorzędnym jest wykonywana rekultywacja. W związku z tym koszty takich działań nie są uwzględniane w wycenie rezerwy rekultywacyjnej.