7.5.2.3 Ryzyko kredytowe związane z należnościami od odbiorców - Raport Zintegrowany KGHM Polska Miedź S.A. oraz Grupy Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A. 2022

w mln PLN, chyba że wskazano inaczej

Znaczące salda należności z tytułu dostaw i usług w Grupie Kapitałowej na 31 grudnia 2022 r. występowały w spółkach: KGHM Polska Miedź S.A. 517 mln PLN, Grupa KGHM INTERNATIONAL LTD. 364 mln PLN, CENTROZŁOM WROCŁAW S.A. 67 mln PLN, WPEC w Legnicy S.A. 49 mln PLN, NITROERG S.A. 39 mln PLN, Metraco S.A. 28 mln PLN, „MCZ” S.A. 24 mln PLN, WMN „Łabędy” S.A. 19 mln PLN, Energetyka Sp. z o.o. 11 mln PLN (na 31 grudnia 2021 r.: KGHM Polska Miedź S.A. 537 mln PLN, Grupa KGHM INTERNATIONAL LTD. 219 mln PLN, CENTROZŁOM WROCŁAW S.A. 88 mln PLN, WPEC w Legnicy S.A. 39 mln PLN, NITROERG S.A. 37 mln PLN, „MCZ” S.A. 22 mln PLN, Metraco S.A. 14 mln PLN, WMN „Łabędy” S.A. 12 mln PLN).

Całkowita wartość netto należności handlowych Grupy Kapitałowej na 31 grudnia 2022 r. bez uwzględnienia wartości godziwej przyjętych zabezpieczeń, do wysokości których Grupa Kapitałowa może być wystawiona na ryzyko kredytowe, wynosi 1 178 mln PLN (według stanu na 31 grudnia 2021 r. 1 026 mln PLN).

Jednostka Dominująca ogranicza ekspozycję na ryzyko kredytowe związane z należnościami od odbiorców poprzez ocenę i monitoring kondycji finansowej kontrahentów, ustalanie limitów kredytowych, stosowanie zabezpieczeń wierzytelności oraz faktoringu bez regresu. Warunki zawartych umów faktoringowych spełniają kryteria usunięcia należności z ksiąg w momencie ich nabycia przez faktora. Na dzień 31 grudnia 2022 r. wartość należności oddanych do faktoringu, za które nie otrzymano płatności od faktorów wyniosła 4 mln PLN (według stanu na 31 grudnia 2021 r. 17 mln PLN). Informacja o wartości przychodów ze sprzedaży objętych faktoringiem w okresie obrotowym prezentowana jest w Nocie 2.4.

Nieodłącznym elementem procesu zarządzania ryzykiem kredytowym realizowanego w Jednostce Dominującej jest bieżący monitoring stanu należności oraz wewnętrzny system raportowania.

Kredyt kupiecki otrzymują sprawdzeni kontrahenci. W przypadku nowych klientów dąży się aby sprzedaż dokonywana była na podstawie przedpłat lub instrumentów finansowania handlu przenoszących ryzyko kredytowe na instytucje finansowe.

Jednostka Dominująca posiada następujące formy zabezpieczenia należności:

zastawy rejestrowe, gwarancje bankowe, weksle, akty notarialne poddania się egzekucji, gwarancje korporacyjne, cesje należności, hipoteki i inkasa dokumentowe;
zastrzeżenie przeniesienia prawa własności wyrobów na kontrahenta dopiero po dokonaniu zapłaty;
umowę ubezpieczenia należności, którą objęte są należności od jednostek z kredytem kupieckim, od których nie otrzymano twardych zabezpieczeń lub otrzymano zabezpieczenia niepokrywające całości salda należności.

Uwzględniając posiadane wyżej wymienione formy zabezpieczeń oraz limity kredytowe przyznane przez firmę ubezpieczeniową, według stanu na 31 grudnia 2022 r. Jednostka Dominująca posiada zabezpieczenia dla 76% należności handlowych (według stanu na 31 grudnia 2021 r. 84%).

KGHM INTERNATIONAL LTD. nie stosuje zabezpieczeń należności, jednak ryzyko kredytowe związane z należnościami od odbiorców podlega monitoringowi a sprzedaż w dużej mierze realizowana jest do sprawdzonych, długoletnich kontrahentów prowadzących działalność międzynarodową.

Ocena koncentracji ryzyka kredytowego w Grupie:

Pomimo, że KGHM Polska Miedź S.A. oraz KGHM INTERNATIONAL LTD. funkcjonują w tej samej branży, spółki różnią się zarówno portfelem oferowanych produktów, jak i geograficzną oraz podmiotową strukturą portfela klientów, w związku z czym branżowa koncentracja ryzyka kredytowego oceniana jest jako akceptowalna.

Pozostałe spółki Grupy Kapitałowej działają w różnych sektorach gospodarki, m.in. transport, budownictwo, handel, produkcja przemysłowa, energetyka. W związku z tym w przypadku większości spółek Grupy Kapitałowej, pod względem branżowym, nie dochodzi do koncentracji ryzyka kredytowego.

Na 31 grudnia 2022 r. saldo należności od 7 największych odbiorców stanowi 58% salda należności od odbiorców (2021 r.: 49%). Pomimo koncentracji ryzyka z tego tytułu ocenia się, że ze względu na dostępne dane historyczne oraz wieloletnie doświadczenie we współpracy z klientami, jak również stosowane zabezpieczenia występuje niski stopień ryzyka kredytowego.

Spółki Grupy Kapitałowej od wielu lat współpracują z dużą liczbą klientów, co wpływa na geograficzną dywersyfikację należności od odbiorców. Stopień geograficznej koncentracji ryzyka kredytowego dla należności od odbiorców przedstawia poniższa tabela.

Eksportuj do Excela

Należności od odbiorców (netto)	Stan na 31.12.2022	Stan na 31.12.2021
Polska	40%	59%
Kanada	19%	8%
Unia Europejska (z wył. Polski)	10%	10%
Azja	26%	17%
Inne kraje	5%	6%

Zasady rachunkowości

Grupa stosuje model uproszczony do kalkulacji odpisów z tytułu utraty wartości dla należności od odbiorców (bez względu na termin zapadalności). Oczekiwana strata kredytowa dla należności od odbiorców jest kalkulowana na najbliższy dzień kończący okres sprawozdawczy po momencie ujęcia należności w sprawozdaniu z sytuacji finansowej oraz jest aktualizowana na każdy kolejny dzień kończący okres sprawozdawczy. Dla celów oszacowania oczekiwanej straty kredytowej dla należności od odbiorców jednostki Grupy wykorzystują macierze rezerw (provision matrix) zbudowane w oparciu o historyczne poziomy spłacalności należności od kontrahentów, które są poddawane okresowej rekalibracji w celu aktualizacji.

Odpis na oczekiwane straty kredytowe wycenia się w kwocie równej oczekiwanym stratom kredytowym w całym okresie życia należności. Grupa przyjęła założenie, że ryzyko należności charakteryzowane jest przez liczbę dni opóźnienia i ten parametr determinuje szacowane PD, czyli prawdopodobieństwo opóźnienia płatności należności handlowych o co najmniej 90 dni. Na potrzeby estymacji PD wyodrębniono 5 grup ryzyka w oparciu o kryterium dni opóźnienia w terminie płatności, zgodnie z przedziałami przedstawionymi poniżej jako „Ważne oszacowania i założenia”.

Za zdarzenie niewypłacalności (default) uznaje się brak wywiązania się ze zobowiązania przez kontrahenta po upływie 90 dni od dnia wymagalności należności. W celu obliczenia odpisu z tytułu oczekiwanej straty kredytowej uwzględnia się także zabezpieczenia przypisując poszczególnym typom zabezpieczeń oczekiwaną stopę odzysku.

Ponadto, w kalkulacji ECL uwzględnia się informacje dotyczące przyszłości w stosowanych parametrach modelu szacowania strat oczekiwanych, poprzez korektę bazowych współczynników prawdopodobieństwa niewypłacalności. Oznacza to, że jeżeli w wyniku analizy danych makroekonomicznych takich jak np.: bieżąca dynamika PKB, wartość inflacji, wskaźnik bezrobocia czy wartość WIG, Grupa uzna, że nastąpiło ich pogorszenie w stosunku do poprzedniego okresu, w kalkulacji ECL uwzględnia się czynnik looking forward, korygujący ryzyko związane ze spadkiem odzysków z należności. Mimo rosnącej inflacji przy korzystnym kształtowaniu się m.in. wskaźników PKB, bezrobocia a także prognoz tych wskaźników Jednostka Dominująca nie stwierdziła pogorszenia czynników makroekonomicznych na dzień kończący okres sprawozdawczy tj. na 31 grudnia 2022 r.

Ważne oszacowania i założenia

Eksportuj do Excela

Przedziały czasowe	31.12.2022			31.12.2021
Przedziały czasowe	Procent odpisu*	Wartość brutto należności	Kwota odpisu dla poszczególnych przedziałów czasowych**	Procent odpisu*	Wartość brutto należności	Kwota odpisu dla poszczególnych przedziałów czasowych**
Nieprzeterminowane	0,1-2,7	401	(2)	0,2-5,1	373	(3)
<1,30)	0,2-8,1	23	(1)	0,4-7,8	23	(1)
<30,60)	5,5-41,4	5	(1)	3,1-34,2	2	–
<60,90)	34,1-72,3	1	–	42,9-75,5	–	–
Default	100	36	(35)	100	37	(32)
Razem		466	(39)		435	(36)

* Prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania reprezentują zakresy kalkulowane indywidulanie przez spółki Grupy Kapitałowej w oparciu o ich rzeczywiste dane historyczne w zakresie liczby dni opóźnień zgodnie z przyjętym w Grupie modelem do kalkulacji oczekiwanej straty kredytowej dla należności handlowych.
** Kwota odpisu uwzględnia odzysk wynikający z zabezpieczeń należności.

Poniższa tabela przedstawia zmianę stanu należności od odbiorców wycenianych w zamortyzowanym koszcie.

Eksportuj do Excela

		2022	2021
	Wartość brutto na 1 stycznia	435	444
	Zmiana stanu należności	31	5
	Wykorzystanie odpisu w okresie	–	(14)
Nota 10.2	Wartość brutto na 31 grudnia	466	435

Poniższa tabela przedstawia zmianę oszacowania oczekiwanej straty kredytowej z tytułu należności od odbiorców wycenianych w zamortyzowanym koszcie.

Eksportuj do Excela

		2022	2021
	Odpis z tytułu oczekiwanej straty kredytowej na 1 stycznia	36	53
	Zmiana odpisu w okresie ujęta w rachunku wyników	3	(3)
	Wykorzystanie odpisu w okresie	–	(14)
Nota 10.2	Odpis z tytułu oczekiwanej straty kredytowej na 31 grudnia	39	36

Na dzień 31 grudnia 2022 r. kwota wierzytelności spornych wynosi 36 mln PLN (na dzień 31 grudnia 2021 r. 35 mln PLN). Grupa Kapitałowa prowadzi działania zmierzające do odzyskania tych wierzytelności lub wyjaśnienia zasadności dochodzenia roszczeń.